Yeni çalışmalara göre daha önceden bilinmeyen bir katı tabakanın ayaklarımızın yaklaşık 1500 km altında uzanıyor olabilir.
Kanıtlara göre bu katman benzerlerinden çok daha katı ve bu durum da deprem ve volkanik patlamaları açıklayabilir.
Utah Üniversitesi’nde Jeoloji ve jeofizik alanında çalışan ve ilgili araştırmanın eş yazarı olan Dr. Lowell Miyagi yazılı yağtığı açıklamada şunları söyledi:
“Yerkürenin bir soğan gibi pek çok katmanı var. Pek çok katman, bünyesinde bulundurukları minerallerce tanımlanıyor.
Özünde, Yerküre’nin yeni keşfettiğimiz katmanın bünyesindeki minerallerce değil, bu minerallerin dayanımına bağlı olarak tanımlanıyor”.
Basınca devam
Araştırma için bilimadamları, demirperiklas* mineralinin yüksek başınçlara nasıl tepki vereceğini anlamak için yaptıkları deneylerde “elmas örs” adı verilen bir araç kullandılar.
…………………………………………………………………………………………………………………..
Yeryuvarının katmanları ve ana mineral bileşenleri (1)
Peki araştırmacılar ne buldular? Katılık, diğer bir deyişle viskozite**, bulunan yeni katmandaki bileşenle eş değer bir malzemeye basınç uyguladıklarında, yeryuvarının alt ve üst manto sınırlarındaki (yaklaşık 650 km derinlikte) basınçla kıyaslandığında 3 kat arttı. Araştırmacılar demirperiklas ile brijmaniti (alt mantoda bulunan bir başka mineral) karıştırdıklarında deneyler 1500 km derindeki katılığın 650 km derşndeki basınçtan 300 kat daha fazla olduğunu gösterdi.
Viskozitedeki bu artış tamamen şaşırtıcıydı çünkü daha önceden viskozitenin yeryuvarının derinliklerinde farklı bacınç ve sıcaklık değerlerinden çok az etkilendiği düşünülüyordu.
Deprem ilişkisi
The Salt Lake Tribune gazetesinde belirtildiğine göre bu yeni buluş belki de depremlerin ve volkanik patlamaların sebebi olduğu düşünülen kaya dilimlerinin (rock slabs) neden Yeryuvarı yüzeyinin altına doğru hareket ettiğini ve 1500 km’de takılıp kaldıklarını açıklayabilir.
…………………………………………………………………………………………………………………..
Kaya dilimlerinin 650 km, 1500 km ve daha derindeki hareketi (2)
Miyagi yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Sonuç heyecan vericiydi. Aslında daha önceki sismik görüntülerde kaya dilimleri Endonezya ve Güney Amerika’nın Pasifik sahillerinin altları da da dahil olmak üzere 1500 km derinlikte ‘toplanıyor’ gibi görünüyorlardı. Bu gözlem sismologların bir müddet kafasını karıştırmıştı ancak geçtiğimiz yıl içerisinde sismologlar kaya dilimlerinin toplandığına yönelik yeni bir fikir birliğine vardılar”.
Bu bulgu ayrıca Yeryuvarı’nın iç kesimlerinin bu derinlikte önceden düşünüldüğünden daha sıcak olduğunu gösteriyor. Miyagi açıklamasında alt ve üst manto sınırındaki ortalama sıcaklığı 2800 derece Fahrenheit (yaklaşık 1540 °C) olarak hesapladığını ve daha derinlerde, viskoz kesimlerde ise 3900 derecelere (yaklaşık 2150 °C) vardığını belirtti.
“Eğer manto içerisindeki kayanın karışabilirliğini düşürürseniz, bu aynı zamanda ısının Yeryuvarı dışına çıkmasını da zorlaştırır. Bu da demek oluyor ki Yeryuvarı’nın iç kesimleri düşündüğümüzden daha sıcak” diye belirtti Miyagi.
Bu çalışma, 23 Mart 2015 tarihinnde Nature Geoscience dergisinde online olarak yayınlandı.
Açıklamalar:
*Demirperiklas: Ferropericlase ya da magnesiowüstite, magnezyum/demir oksit ((Mg,Fe)O) bileşimine sahip, yeryuvarının üst mantosunun (üzerinde yaşadığımız kabukla çekirdek arasında kalan kesim) ana bileşenlerinden biridir.
Viskozite: Akmazlık. Akışkanın akmaya karşı gösterdiği iç direnç.
Yazı kaynağı: bilim.org
Kaynaklar:
http://elements.geoscienceworld.org/
http://www.huffingtonpost.com/2015/03/24/new-layer-earth-mantle_n_6926730.html
